جوابیه به کامنت گذاری بنام "آخه شما دیگه چرا" در پست "بررسی اجمالی بر احداث سد خوانسار"

شکستن سد باطله معدن مس مزرعه، تهدید به شكستن سد شير بيجار، سد تاکستان قزوین،  و سد دشت در خراسان شمالی را یادمان نرفته است. تو مو میبنی و ما پیچش مو.

قبل از همه از کامنت شما ممنون اما:

باید به حضور آقای "آخه شما دیگه چرا؟" در نظرات پست قبلی عرض کنم که من به تابلو و آنچه که در آن نوشته شده نگاه نکرده و نمیکنم من به آنچه که انجام شده و میشود نظر میافکنم و میاندیشم و به به و چه چه هم از زیبایی آینده اطراف و چشم انداز سد نخواهم کرد. شغل من دید از زاویه هیدرولوژی منطقه است.  تمام اینها برای این نیست که کل پروژه زیر سوال برود بلکه من از دید خودم  میبینم که مردم و محیط بهایی بسیار بیشتر از آینده پولساز سد را باید بپردازند چنانچه مشکلات مرتفع نشوند. سد پانزده خرداد دلیجان هم قرار بود یک مجموعه تفریحی بزرگی بشود... من خودم شاهد مراحل تحقیقاتی و طراحی آن مجموعه در شرکت اسپادانا بودم...
من و مردم من شاهد سیلاب ویرانگر سال ۶۶ خوانسار از بالای پشت بام منزلمان در فلکه اصلی بوده ایم و دیده ایم که چگونه ساختمانها در هم می پیچیدند و نابود می شدند و چگونه قهوه چی رو بروی خانه امان در مغازه اش گریبانگیر سیلاب ویرانگر شد و جان داد. دلم برای همین می سوزد. مگر ما باید از یک سوراخ چند بار گزیده شویم. برای من و مردم من مهم نیست که چه کسانی و چگونه از این راه منفعت میبرند. مهم اینست که کار صحیح انجام شود  پیش از آنکه پیامدهای ناگوار داشته باشد.

چرا من دیگر چرا؟
من در نگرانی شما از پست قبلی جواب قانع کننده ای ندیده ام.

۱- شما مورد بی مهری قرار گرفته اید بخاطر اینکه مورد به به و چه چه قرار نگرفته اید؟ درثانی شما که مسئول اجرایی طرح نبوده اید. اگر هم بوده اید باز هم دست مریزاد!

۲- بدون مطالعه انتقاد کردن؟ کدامیک از بندهایی که گفته شده است غیر فنی است بفرمائید تا مخلصانه اصلاح کنم. اگر بند ۲ را هم مجددا مرور بفرمائید متوجه منظورم خواهید شد.

۳- آقای دهاقین از تمامی مسئولینی که من دیده ام تنها کسی هستند که میشناسم و میدانم که حتی اگر نظرات غیر فنی باشند به عقاید و نظرات مردم احترام گذاشته تا چه برسد که شخصی کمی هم بداند. کدامیک از مسئولان خوانسار محور کارشان را بر اساس مطرح کردن مشکلات شهر قرار داده اند. بی احترامی به ایشان بی احترامی به مردم خوانسار است.

۴- در مورد مطالعات لرزه نگاری و سازه بله من خودم در مهندسین مشاور مختلف سالها کار کرده ام و میدانم که این مطالعات جایگاه و ارزشی را که باید داشته باشند ندارند.

۵- عنوان نوع سد مخزنی بر روی تابلو چیزی از مشکلات کنونی آن نمی کاهد.تابلویی که شما میگوئید ( عکس زیر) چیزی نمیگوید که وافعیت داشته باشد. گفته شده سال ۸۸ سد آبگیری شده که عملا با تصاویری که من از سد برداشته ام آبگیری در کار نبوده است. پس نه من نه کس دیگر من صرفا به آنچه که در این تابلو نوشته شده اقتضا نخواهیم کرد.

۶- اگر در طراحی پوشش رسی سد دیده شده بود چرا در هنگام آبگیری اولیه سد آبدزدی داشته است و مجددا مجبور به غلطک زنی کف سد شدند؟ اولا که پوشش رسی نگهدارنده آب است نه زهکش آب. دوم اینکه این پوشش از رسوبات دانه درشت در زیر و دانه ریز در افق بالا تر و نهایتا بالاترین افق  را خاک تشکیل میدهد. این رسوبات عموما رسوبات سیلابهای دورانهای قبل از ایجاد این زمینها به زمینهای کشاورزی بوده است و کلا بافت رسوبات مخروط افکنه ای بالا دست دارند چرا که بسیار به دامنه کوه نزدیک است. پس قطعا آن پوشش رسی که میگوئید زخامت چندانی نداشته و اگر هم باشد بر عکس آنچه که میگوئید میتواند نقش آب نگهدار سد را داشته باشد.

۷- آقایان طراح فراموش کرده بودند که قنات کریسکده صدها سال است که زهکش آن زمینها بوده است و قنات را نمیشود به این سادگی کور کرد؟!!!!

۸- این چگونه سدی است که با سریز با ظرفیت کامل، هنوز خطر سیلاب منطقه را تهدید میکند.

۹- اگر عملیات بانکت بندی و غیره بعهده منابع طبیعی است پس چرا دیگر به شما (مجری طرح احتمالا) برخورده است.

۱۰- و اما عین آخرین جمله شما ".در ضمن به عقیده خیلی از روشنفکران و آینده نگران این زیبایی حاصل بعد از آبگیری بسیار دیدنی تر از زیان های ان است که این خود باعث رونق گرفتن گردشگران در خوانسار می شود.به امید فردای بهتر خوانسار با مردمی روشنفکر تر"

زیبایی آینده منطقه و جذب توریست تقدم دارد به زیانهای ناشی از احداث سد و مشکلات آن؟!!! دست مریزاد!! که شما عروسک پشت شیشه میخواهید و یا اینکه به فکر منافع مالی حاصل از زیبایی؟!!! خوانسار با همین کریسکده و باغکل و گلستانکوه و کوهستانهای  دست نخورده اش و سرچشمه (اگر مدیریت صحیح گردشگری داشته باشیم) میتواند بیشتر جذب گردشگر  داشته باشد. پس بگذاریم پیش از آنکه به فکر جذب گردشگر و زیبایی منطقه باشیم به فکر حل مشکلات کنونی آن برآئیم. همانگونه که گفتم نباید در واژه ها بدنبال معنی عملکردمان باشیم. چرا با این هزینه عظیم نباید به فکر جمع آوری آبهای سیلابی هم باشیم. چنانچه هنوز سیلاب خوانسار را تهدید میکند چه جای سد زدن بود. نیاز آبی منطقه با این هزینه میتوانست از حوضه های مجاور هم تامین گردد... مگر نه این است که برای قم که مسیر طولانی تری است از حوضه مجاور کوهرنگ طرح آبرسانی داده شده است؟

۱۱- در مورد روشنفکری مردم خوانسار فکر نمی کنید قضاوتتان عجولانه بوده است. 

 در سفر  اخیرم به ایران و طی بازدیدی از سد خوانسار، چندین مسئله به نظرم رسید که در اینجا به خلاصه ای از آنها اشاره میکنم.:

۱-سد خوانسار در محل تماس آهک های دوره کرتاسه و شیست های دوره ژوراسیک احداث شده است. علت قرار گیری این دو دوره متفاوت زمین شناسی در کنار هم، یک گسل است که به امتداد جنوب شرقی- شمال غربی (امتداد زاگرس) در این محل ایجاد شده است و این دو دوره متفاوت از نظر سن و ساختار را درکنار هم قرار داده است. روی این گسل را واریزه ها و آبرفتهای حاصل از سیلابها و آبراهه های معتدد پوشانیده است. این گسل به نوبه خود فعال نیست و فعالیت آن منوط به فعالیت گسل بزرگ زاگرس میباشد که اگر چنانچه در نزدیکی این مکان، گسل بزرگ زاگرس فعال شود، این گسل هم فعال خواهد شد.

۲- مسئله دوم همانگونه که گفته شد آبرفتها و واریزه ها میباشند که قبلا زیر باغات و مزرعه ها بوده و در حال حاضر در کف بستر سد قرار خواهند گرفت. مشکلی که در ایجاد برخی سدها وجود دارد زهکشی سد میباشد.این امر حاصل از نوع رسوبات بستره سد ها میباشد. همانند سد ۱۵ خرداد دلیجان که هنوز هم میزان آبدزذی بالایی دارد. درحال حاضر پس از اینکه متوجه زهکشی اب از زیر سد بتوسط مسیر قنات کریسکده شده اند بستر این سد در حال کوبیده شدن و غلطک اندازی می باشد.

۳- سوم اینکه در دره های مشرف به سد هیچگونه عملیات آبخیزداری، بانکت بندی و رسوبگیری انجام نشده است. حتی در دره پنجه شیر نخاله های حاصل از برداشت سنگ در ته دره انباشته گردیده و به محض یک بارندگی شدید تمامی نخاله ها به بستر سد منتقل خواهند شد. معمولا پیش از احداث هرگونه سد ابتدا به ساکن اقدام به عملیان رسوبگیری، پرچ کوبی، بانکت بندی، لیو بندی و دیواره چینی دامنه ها میکنند.  لازم به ذکر است که سنگهای عظیم ته این دره در اثر ریزش به آنجا منتقل نشده اند. بلکه نیروی عظیم سیلاب آنها را به این مکان منتقل کرده است. لذا عدم مدیریت حوضه خسارات جبران ناپذیری را بدنبال خواهد داشت. عکس زیر.

  عدم پاکسازی و بانکت های رسوبگیر در آبراهه دره پنجه شیر (نخاله های حفاری در بالای سمت چپ عکس و انهای دره پنجه شیر بخوبی دیده میشود).  

۴- بانکت هاو رسوبگیر های قدیمی دره سنگ سفید و دره تنگه همگی فرسوده و انباشته از رسوبات میباشند که نیاز مبرم به پاکسازی و نوسازی دارند. مجددا اشاره میشود به عدم حضور مدیریت حوضه.

۵-  شایان ذکر است که در حال حاضر و قبل از به آب انداختن سد بعلت عدم عملیات اجرایی رسوبگیری و مدیریت حوضه آبخیز سد، ضخامت عظیمی از رسوب روی بستر عایق بندی شده خروجی سد را پوشانیده است.

۶- از علت مهندسی احداث دیواره سد در موقعیت کنونی اطلاعی ندارم اما میدانم که این دیواره آبهای دره تخته آبه که یکی از بزرگترین دره های کوه سیل میباشد را جمع آوری نمیکند. دیواره سد قبل از دره احداث شده است. با توجه به مشاهدات اینجانب و آمارهای بدست آمده از سیلاب سال ۶۶ این دره بیشترین و مهیبترین حجم آب را در آن روز دارا بوده است. سنگهای عظیم این دره نشانگر میزان بزرگی سیلابند. با این امر نه تنها بخش عظیمی از آبهای سیلابی را از دست خواهیم داد بلکه  امکان بروز سیلاب هم همچنان باقی است.

۷- هرچند پمپاژ آب به سد یکی از راه های تغذیه سد های بالا دست میباشد. اما این منوط به این است که در آمد حاصل از فروش آب حد اقل نیمی از انرژی مصرف شده برای پمپاژ آب را بپوشاند. انرژی ارزان قیمت برای پمپاژ کردن میخواهد.!

۸- خاکهای و سنگهای مورد استفاده برای  کوبیدن ته سد از محل تپه ها ی سرسبز اطراف تهیه میشود که ضایعات زیست محیطی اسف باری یه  این منطقه زده است. عکس زیر:

۹- واریزه های حاصل از خاکبرداری ته سد و مکان دیواره سد در محل جلوی دیواره همچون دو کوه عظیم انباشته شده است. در بهترین پیش بینی، چنانچه سیلابی از اولین دره بعد از سد ایجاد شود منجر به شستشوی این خاکریز عظیم خواهد شد و این رسوبات در مسیر رودخانه نشست خواهند کرد. عکس زیر:

 کلیه عکسها از نویسنده

۱۰- تاثیرات و پیامدهای ناشی از احداث سد پیش از منفعت دهی، آسیبهای زیست محیطی و تاثیر بر میزان آبدهی چاهها و قنوات پائین دست خواهد بود. قطعا پمپاژ پیاپی آب سرچشمه، کاهش سطح آبهای زیرزمینی پائین دست را در پی خواهد داشت. منتها باید دید پس از آبگیری سد چه میزان آبدزدی یا زهکشی زیر سد وجود دارد.

و در پایان باید گفت که مطالعه در زمینه اثرات احداث سد بر منطقه نیازمند زمان و آمارهای منابع آب میباشد که در حال حاضر این مطالعه تا به آب انداختن سد انجام شدنی نخواهد بود.

چنانچه نظر و پیشنهادی در این پست دارید حتما با من در میان بگذارید. چرا که قلبا مایل هستم انتقادی را بر این دلایلم داشته باشم تا در اصلاح آن بکوشم.

-مطالب بالا  بی رابطه با پست" مهمترین علل رایج در تخریب سدهای خاکی" از وبلاگ مهران نیست.

-استفاده از این مطالب با ذکر منبع مانعی ندارد.